انتخاب پیچ و مهره مناسب برای هر پروژهای از اهمیت زیادی برخوردار است. پیچ و مهره از ابزارهای اساسی در بسیاری از صنایع و پروژههای ساخت و ساز به شمار میروند. این اتصالات فلزی به دلیل ویژگیهای خاص خود در انواع مختلفی از جمله جنس، ابعاد، پوشش و نوع رزوه تولید میشوند تا متناسب با نیازهای خاص هر پروژه انتخاب شوند. آشنایی با انواع پیچ و مهرهها و نکات کلیدی هنگام خرید به شما کمک میکند تا انتخابی دقیق و درست داشته باشید. در مقاله پیچ و مهره مباشرزاده به بررسی نکات مهم برای خرید پیچ و مهره و انواع آنها پرداختهایم.
پیچ و مهره چیست؟
برای خرید پیچ و مهره با کیفیت و انتخاب مناسب ابتدا باید با این ابزار آشنا شوید. پیچ یک اتصال دهنده فلزی است که دارای بدنه استوانهای، طولی و گل پیچ است. مهره نیز قطعهای فلزی است که برای محکم کردن پیچ مورد استفاده قرار میگیرد. برای عملکرد مناسب پیچ و مهره باید از یک نوع باشند تا به درستی با یکدیگر چفت شوند.
پیچ و مهره به دلیل تفاوت در جنس، کاربرد، نوع آبکاری، گرید پیچ و نوع رزوه تنوع بالایی دارند و این عوامل موجب شده هر نوع پیچ و مهره برای مصارف خاصی طراحی و تولید شوند.
چه نکاتی را باید هنگام خرید پیچ و مهره رعایت کنید؟
۱. توجه به کاربرد پیچ
باید از قبل بدانید برای چه کاری پیچ و مهره خریداری میکنید. پیچ ها انواع مختلفی دارند که هریک برای یک کار خاص مناسبتر هستند. به طور کلی پیچها را میتوان به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم کرد.
انواع پیچهای عمومی
هنگام انتخاب پیچ ممکن است ابتدا از دسته بندی بستهای عمومی شروع کنید. این نوع پیچها برای پروژههای مختلف مناسب هستند و شامل موارد زیر میشوند:
پیچهای چوب:
پیچهای چوب دارای نوکهای تیز هستند که برای اتصال دو قطعه چوب، فایبرگلاس و پلاستیکی استفاده میشوند. روزههای این پیچها درشت بوده و بخشی بدون رزوه در نزدیکی سرپیچ وجود دارد که به اتصال محکمتر کمک میکند.
پیچهای دیوار خشک:
این پیچها کاملا رزوه دار بوده و برای کارهای داخلی مانند اتصال دیوار خشک به تیرکها طراحی شدهاند. پیچهای دیوار خشک با رزوههای درشت برای اتصال دیوار خشک به تیرکهای چوبی و پیچها با رزوه ریز برای اتصال به تیرکهای فلزی استفاده میشوند.
پیچهای سیمانی:
این پیچهای کاملا رزوه دار برای اتصال زیر لایه کف در پروژه های کاشی کاری یا اتصال تخته پشتی به تیرکهای دیوار طراحی شدهاند. این پیچها دارای پوششی مقاوم در برابر خوردگی ناشی از رطوبت یا ملات هستند و میتوانند با فلز، چوب و یا هردو کار کنند.
پیچهای عرشه:
این پیچها برای پروژههای خارجی مانند حصارکشی و ساخت عرشه استفاده میشوند. دو نوع رایج پیچ عرشه عبارتند از پیچهای عرشه چوبی که دارای رزوههای درشت هستند و پیچهای عرشه کامپوزیت که دارای رزوههای ریزتر هستند. برخی از پیچهای کامپوزیت دارای رزوههای اضافی برای جلوگیری از تراکم مواد کامپوزیتی در اطراف سر پیچ هستند.
پیچهای چوبی سازهای:
این پیچها طراحی مشابه پیچهای چوبی عادی دارند اما بسیار قویتر هستند. همچنین میتوان آنها را مانند پیچهای بولت استفاده کرد البته به شرطی که کدهای ساختمانی محلی اجازه دهند.
پیچهای لگ یا بولت:
پیچهای بولت برای اتصال قطعات یا مواد سنگین که باید بارهای سنگینی را تحمل کنند استفاده میشوند. این پیچها دارای سرهای شش ضلعی هستند و برای نصب آنها به آچار، سوکت نیاز است. همچنین پیچهای لگ چشمی که حلقهای در سر خود دارند برای اتصال زنجیر یا طناب بسیار رایج اند.
پیچهای ماشینی:
این پیچها کاملا رزوه دار بوده و برای اتصال قطعات فلزی طراحی شدهاند. پیچهای ماشینی در انواع مختلفی مانند پیچهای سوکت کپ (با سرهای استوانهای و شش ضلعی) و پیچهای سوکت ست وجود دارد.
پیچهای بتنی:
پیچهای بتنی برای اتصال به مصالح ساختمانی مانند بتن طراحی شدهاند. پیچهای خودکار بتنی هم نیز موجودند که میتوان آنها را بدون نیاز به سوراخ کاری مستقیما وارد مصالح کرد. همچنین انواعی که با رول پلاکهای بتنی کار میکنند هم وجود دارند.
پیچهای فلزی ورق:
این پیچها کاملا رزوه دار، برای اتصال دو قطعه فلز یا فلز با مواد نرمتر استفاده میشوند. معمولاً برای استفاده با سوراخهای از پیش سوراخ شده طراحی شدهاند. برخی از پیچهای فلزی ورق نیز دارای نوکهای خودکار برای سوراخ کاری هستند.
پیچهای چند منظوره:
پیچهای چند منظوره دارای ویژگیهایی هستند که امکان استفاده در فلز، چوب، مصالح ساختمانی، دیوار خشک، پلاستیک و مواد مختلف دیگر را فراهم میکنند.
پیچهای تخصصی
علاوه بر انواع پیچهای معمولی، پیچهای مختلف دیگری نیز وجود دارند که بیشتر آنها برای کاربردهای خاص طراحی شدهاند. این پیچها عبارتند از:
پیچهای فن سقفی:
این نوع پیچ برای اتصال گویهای نوری یا پرههای فنهای سقفی استفاده میشود.
پیچهای نصب کابینت:
این پیچها به طور خاص برای اتصال کابینتها به تیرهای دیواری طراحی شدهاند.
پیچهای ناودانی:
این نوع پیچ برای اتصال اجزای ناودانی و همچنین نصب ناودانیها به کنارههای خانه استفاده میشود.
پیچهای دول:
این پیچها سر ندارند و در هر دو انتهای آنها دارای رزوه و نوک هستند. این پیچها برای اتصال قطعات چوبی بدون نمایش اتصال دهندهها طراحی شدهاند.
پیچهای منظر:
این پیچهای بلند برای اتصال چوبهای منظر در فضای باز استفاده میشوند.
پیچهای صفحه دیواری:
این پیچهای ماشینی برای نصب پوششهایی مانند پریزها، سوئیچهای نور و سایر اجزای مشابه بر روی جعبههای الکتریکی استفاده میشوند.
پیچهای تزئینی:
این پیچها دارای سرکوچک و گود شده هستند که باعث میشود به راحتی قابل پنهان شدن باشند.
پیچهای امنیتی:
پیچهای امنیتی به طور خاص طراحی شدهاند تا برداشتن آنها دشوار باشد و برای باز کردن آنها به ابزار یا پیچ گوشتی خاصی نیاز است.
۲. توجه به پوشش و جنس پیچ
جنس و پوشش پیچها از ویژگیهای مهمی است که معمولاً تعیین میکنند پیچ برای چه نوع کارهایی مناسب است. برخی از مواد به پیچ این امکان را میدهند که اتصالات سنگینتری را تحمل کنند، درحالی که برخی دیگر از زنگ زدگی و خوردگی جلوگیری میکنند. اگر جنس پیچ مستعد زنگ زدگی باشد پوششهای خاصی میتوانند از آن در برابر خوردگی محافظت کنند.
رایجترین جنس پیچ فولاد است اما فولاد در معرض رطوبت دچار، خوردگی میشود. پیچهای فولادی به پوشش یا روکشهایی نیاز دارند که در برابر خوردگی مقاوم باشند. پوششها و روکشهای محبوب شامل فسفات سیاه و روکش روی هستند.
انواع دیگری از پوششها نیز که وجود دارند شامل پلیمر، رنگ الکترواستاتیک، رنگ پودری و سرامیک که در برابر خوردگی از پیچهای فولادی محافظت میکنند. پوششهای تزئینی مانند کروم، نیکل و مس نیز برخی ازمحافظتها را در برابر خوردگی فراهم میکنند اما برای استفاده در فضای باز توصیه نمیشوند. پیچهای فولاد براق هیچ مقاومتی در برابر خوردگی ندارند و تنها برای استفاده در فضاهای داخلی که رطوبت وجود ندارد طراحی شدهاند.
جنسهای رایج دیگر پیچها شامل موارد زیر هستند:
- مس
- فولاد ضد زنگ
- آلومینیوم
- برنز
لازم به ذکر است که برخی از پوششها و مواد با وظایف و نیازهای خاص سازگار نیستند. اتصال دهندها معمولا برای کاربردهای خاص طراحی میشوند و با سایر کاربردها سازگار نیستند. حتما دستورالعملهای تولید کننده را مطالعه کرده و به مشخصات استاندارد توجه کنید.
۳. انواع درایوهای پیچ
پیچها دارای انواع مختلفی از درایوها هستند که رایجترین آنها شامل موارد زیر است:
- درایو فیلیپس و شیاردار: درایوهای فیلیپس و شیاردار دو مورد از رایج ترین انواع درایو هستند، با این حال سرپیچهای این درایوها تمایل دارند به راحتی از پیچ گوشتی خارج شوند(پدیدهای که به آن “کمینگ آوت” میگویند). درایوهای ترکیبی نیز وجود دارند که با هردو نوع پیچ گوشتی قابل استفاده هستند.
- درایو آلن: پیچهای دارای درایو آلن دارای شش طرف هستند اما آنها نیز به راحتی ممکن است دچار کمینگ آوت شوند.
- درایو مربع و ستارهای: این درایوها خطر کمینگ آوت را کاهش میدهند. این درایوها برای چسبیدن بهتر پیچ گوشتی به سر پیچ عالی هستند و در بسیاری از کاربردها امکان استفاده از یک دست برای بستن پیج را فراهم میکنند.
- سر شش گوش: پیچهای با سر شش گوش با استفاده از سوکت و آچار یا آچار چرخشی بسته میشوند.
۵. انواع رزوههای پیچ
رزوههای درشت: در پیچهایی که رزوههای درشت دارند فضای بیشتری بین رزوهها وجود دارد. این نوع اتصالدهندهها معمولا برای مواد نرمتر مانند دیوار پوش گچی (دریوال) یا چوب استفاده میشوند. پیچهای ورق فلزی نیز معمولاً رزوههای درشتی دارند و پیچهایی که رزوههای درشتی دارند به سرعت نصب و باز میشوند.
رزوهای ریز: پیچهایی که رزوههای ریز دارند معمولاً برای استفاده با مهرهها یا سوراخهای از پیش رزوه شده طراحی شدهاند. شکافهای کوچکتر بین هر رزوه باعث میشود پیچها محکمتر شوند اما نصب و بازکردن آنها زمان بیشتری میبرد.
۶. انواع سر پیچها
سر پیچها نیز در انواع مختلفی وجود دارند و هرکدام برای اهداف خاصی طراحی شدهاند. برخی از سر پیچها برای قرار گرفتن در فرورفتگیهای کم عمق که به آنها سوراخهای کاسهای گفته میشود مناسب هستند. دیگر سر پیچها مانند پیچهای سرشیپور و سرتخت به گونهای طراحی شدهاند که هم سطح با سطح قطعه کار قرار گیرند. همچنین پیچهایی وجود دارند که به طور خودکار سوراخ کاسهای را هنگام نصب ایجاد میکنند.
علاوه بر انواع پیچهای کاسهای، پیچهایی وجود دارند که سر پن یا گرد دارند و روی سطح قطعه کار قرار میگیرند. همچنین پیچهایی با سر تراش دار وجود دارند که سر کوچکتری دارند و راحتتر از دیگر اتصال دهندهها پنهان میشوند.

چگونه پیچ مناسب را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب مناسب پیچ برای کار خود در ادامه نکاتی را آوردهایم که در هنگام خرید باید به آنها توجه کنید:
انتخاب نوع درایو: انواع مختلفی از درایوهای پیچ وجود دارند مانند درایوهای فیلیپس، آلن، مربع، ستارهای و سر شش گوش که هرکدام کاربردهای خود را دارند برای مثال از درایو مربعی برای ثابت ماندن متهها و جلوگیری از لغزش یا خراب شدن پیچ استفاده میشود.
انتخاب اندازه: ضخامت پیچ را مناسب با وزن و عرض مادهای که قرار است پیچ در آن نصب شود انتخاب کنید.
انتخاب طول مناسب: برای انتخاب طول پیچ، آن را براساس عمق مادهای که پیچ را در آن قرار میدهید تعیین کنید. درهنگام اندازهگیری پیچ از زیر سر پیچ تا نوک آن را اندازه گیری کنید. همچنین باید میزان وزنی که پیچ باید تحمل کند را هم در نظر بگیرید.
با انتخاب درست اتصال دهنده میتوانید پروژه خود را با موفقیت بیشتری انجام داده و از شروع مجدد پروژه جلوگیری کنید.
نتیجه گیری
انتخاب پیچ و مهره مناسب بستگی به شناخت دقیق نیاز پروژه و ویژگیهای فنی این اتصالات دارد. با توجه به تنوع بالای پیچ و مهرهها از نظر جنس، پوشش، ابعاد و نوع رزوه لازم است که پیش از خرید اطلاعات کافی در مورد کاربرد هر نوع پیچ و مهره به دست آورید و سپس اقدام کنید. رعایت نکاتی همچون انتخاب نوع درایو، اندازه و طول پیچ به شما کمک میکند اتصالاتی محکم و مقاوم ایجاد کرده و از مشکلات احتمالی لغزش یا خرابی پیچها جلوگیری کنید. در نهایت انتخاب دقیق پیچ و مهره نه تنها موجب افزایش دوام و ایمنی پروژه میشود بلکه در سرعت مراحل ساخت نیز موثر خواهد بود.