پیچ‌های شیروانی که در بسیاری از صنایع ساختمانی و تولیدی کاربرد دارند. به دلیل ویژگی‌های خاص خود به عنوان یکی از اجزای ضروری در ساخت سازه‌های فلزی و پوشش‌دهی سقف‌ها شناخته می‌شوند. این پیچ‌ها که معمولاً از جنس آهن، فولاد یا استنلس استیل ساخته می‌شوند. به ویژه در محیط‌های خارجی و در معرض شرایط جوی سخت مانند رطوبت و بارندگی، کاربرد فراوان دارند. پیچ‌های شیروانی به دلیل نوک مته‌ای خود که فرآیند نصب را بسیار آسان‌تر می‌کند. به جای استفاده از دریل و رول‌پلاک، به سرعت در محل مورد نظر نصب می‌شوند.
این پیچ‌ها در انواع مختلفی از جمله پیچ‌های سرمته‌ای ساده، پیچ‌های سرمته‌ای واشر دار، پیچ‌های نوک تیز و پیچ‌های بکسی تولید می‌شوند که هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را برای کاربردهای مختلف مناسب می‌سازد. در این مقاله، شما با انواع پیچ‌های شیروانی، مزایا، معایب و نحوه انتخاب بهترین پیچ برای پروژه خود آشنا خواهید شد. از جمله عواملی که می‌توانند تاثیر زیادی بر انتخاب پیچ شیروانی مناسب داشته باشند: جنس پیچ، ابعاد، پوشش و کیفیت رزوه‌های آن هستند که در نهایت بر عملکرد و طول عمر پیچ تاثیرمی‌گذارند.
پیچ شیروانی چیست؟
پیچ‌های شیروانی در ساخت انواع سازه‌های صنعتی و ساختمانی استفاده می‌شوند. پیچ‌های شیروانی (سرمته‌ای) یکی از پرکاربردترین انواع اتصالات هستند. این پیچ‌ها معمولاً از آهن، فولاد یا استنلس استیل ساخته می‌شوند و اغلب با پوشش گالوانیزه (آبکاری) عرضه می‌گردند تا در برابر زنگ زدگی مقاوم باشند.
ظاهر پیچ‌های شیروانی شبیه به پیچ‌های خودکار است. با این تفاوت که در انتهای رزوه، بخشی شبیه مته قرار دارد. سر این پیچ‌ها معمولاً به دو شکل طراحی می‌شود:
- پیچ‌های بکسی: با آچار بکس استفاده می‌شوند.
- پیچ‌های پیچ گوشتی خور: در انواع دوسو یا چهارسو، قابل استفاده با پیچ‌گوشتی هستند.
امروزه، مدل‌های پیچ‌گوشتی‌خور (به‌ویژه نوع دوسو) بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیرا نصب آسان‌تری دارند و تقاضای بازار برای آن‌ها بیشتر است.
این پیچ‌ها عمدتاً در دو نوع چینی و تایوانی در بازار موجودند. نوع تایوانی از کیفیت ساخت بالاتری برخوردار است. به ویژه در بخش مته و گل پیچ، که همین موضوع موجب قیمت بالاتر آن نسبت به نوع چینی می‌شود.
پیچ‌های شیروانی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:
پیچ‌های شیروانی ساده: این پیچ‌ها شباهت زیادی به پیچ‌های خودکار یا پیچ چوب دارند. نوک تیز آن‌ها امکان نفوذ به سطوح را فراهم می‌کند، اما برای نصب معمولاً به سوراخ‌کاری یا رول‌پلاک نیاز است.
پیچ‌های شیروانی سرمته ای: مدل سرمته‌ای، مجهز به نوکی شبیه مته است که نیاز به سوراخ‌کاری یا رول‌پلاک را از بین می‌برد. به‌علاوه، یک واشر فلزی‌پوش با پایه پلاستیکی زیر گل پیچ قرار دارد که باعث افزایش مقاومت و جلوگیری از نفوذ آب می‌شود.
نکته قابل توجه در این نوع پیچ، فاصله بیشتر بین دنده‌هاست (حدود ۱ میلی‌متر بیشتر از پیچ‌های معمولی) که باعث می‌شود سریع‌تر در فلز فرو برود و فرایند نصب را ساده‌تر و سریع‌تر کند.
انواع پیچ‌های شیروانی
پیچ‌های شیروانی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام متناسب با کاربرد خاصی در سازه‌های فلزی، سقف‌های شیروانی و پروژه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تفاوت این پیچ‌ها بیشتر در نوع نوک، شکل گل پیچ، و ویژگی‌های فنی آن‌هاست که روی روش نصب و مقاومت نهایی تأثیر می‌گذارد.
در ادامه به معرفی دقیق‌تر انواع پیچ‌های شیروانی و ویژگی‌های هرکدام می‌پردازیم تا انتخاب مناسب‌تری داشته باشید.
پیچ‌های سرمته ای واشر دار ساده
پیچ‌های سرمته‌ای واشر‌دار، شباهت زیادی به پیچ‌های سرمته‌ای معمولی دارند. با این تفاوت که زیر گل آن‌ها یک واشر پلاستیکی با پوشش فلزی قرار دارد. این واشر باعث افزایش مقاومت اتصال و جلوگیری از نفوذ رطوبت می‌شود.
ضخامت این نوع پیچ‌ها معمولاً ۴.۲ میلی‌متر بوده و در طول‌های مختلف از ۱.۲ تا ۱۰ سانتی‌متر تولید می‌شوند. برای باز و بسته کردن آن‌ها، از سری پیچ‌گوشتی‌های دوسو یا چهارسو استفاده می‌شود.
پیچ سرمته ای شیروانی
پیچ‌های سرمته‌ای شیروانی از نظر ظاهر و عملکرد شباهت زیادی به پیچ‌های خودکار دارند. با این تفاوت که ضخامت بیشتری (حدود ۶ میلی‌متر) داشته و در طول‌های متنوع از ۱.۵ تا ۱۵ سانتی‌متر تولید می‌شوند.
سر این پیچ‌ها معمولاً در دو مدل بکسی (قابل استفاده با آچار) و پیچ‌گوشتی‌خور (دوسو یا چهارسو) طراحی می‌شود.
مزیت اصلی این نوع پیچ‌ها، نوک مته‌ای آن‌هاست که بدون نیاز به دریل، به راحتی در دیوار یا فلز نفوذ می‌کند. جنس آن‌ها از آلیاژ گرم کار شده است که در برابر رطوبت، گرد و غبار و خوردگی مقاومت بالایی دارد.
پیچ های شیروانی نوک مته ای بوکسی
پیچ‌های شیروانی نوک مته‌ای بکسی گزینه‌ای ایده‌آل برای اتصال سازه‌های فلزی، سقف‌ها و پوشش‌های شیروانی هستند.
گل این پیچ‌ها به‌صورت شش ضلعی طراحی شده و با استفاده از آچار یا پیچ گوشتی بکسی به راحتی باز و بسته می‌شوند.
نوک مته‌ای این پیچ‌ها باعث می‌شود نیازی به سوراخ کاری یا دریل جداگانه نباشد. چراکه پیچ به تنهایی سطح مورد نظر را سوراخ کرده و فرو می‌رود.
پیچ‌های سرمته ای سر تخت
پیچ‌های سرمته‌ای سرتخت معمولاً در ضخامت‌های ۳.۵ تا ۴.۸ میلی‌متر و طول‌های ۱.۲ تا ۱۰ سانتی‌متر تولید و عرضه می‌شوند. این نوع پیچ‌ها به ویژه زمانی کاربرد دارند که بخواهیم اتصالات را مخفی کنیم. زیرا گل پیچ در داخل کار قرار می‌گیرد و سطح کار صاف و یکدست باقی می‌ماند.
پیچ های شیروانی نوک تیز
پیچ‌های شیروانی نوک تیز برای اتصال صفحات گالوانیزه شیروانی استفاده می‌شوند که از گالوانیزه سرد ساخته شده و به این ترتیب مقاومت بالایی در برابر بارندگی و رطوبت دارند. این پیچ‌ها به ویژه در منطقه‌های شمالی کشور که بارش باران زیاد است کاربرد فراوان دارند. ویژگی اصلی آن‌ها، نوک تیز است که به راحتی در سطوح مختلف نفوذ کرده و نصب را آسان‌تر می‌کند.
پیچ شیروانی چارسو سرمته ای
جنس پیچ‌های چهارسو سرمته‌ای از گالوانیزه سرد است و معمولاً رنگ نقره‌ای دارند. این پیچ‌ها برای اتصال سطوح مختلف به کار می‌روند. برای باز و بسته کردن آن‌ها از پیچ گوشتی‌های چهارسو استفاده می‌شود. ویژگی بارز این پیچ‌ها، مقاومت بالا در برابر رطوبت و شرایط جوی است که آن‌ها را برای استفاده در محیط های مرطوب مناسب می‌کند.
کاربردهای پیچ شیروانی
پیچ‌های شیروانی به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی و صنعتی کاربرد دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای این پیچ‌ها اشاره می‌کنیم:
- برای اجرا و نصب سقف‌های شیروانی و سقف سوله‌ها از این پیچ‌ها استفاده می‌شود.
- پیچ‌های شیروانی در نصب دیوارهای کاذب و سازه‌های مشابه به کار می‌روند.
- از این پیچ‌ها برای نصب ساندویچ پانل‌ها در پروژه‌های مختلف استفاده می‌شود.
- در صنایع کانکس‌سازی، خانه‌های پیش‌ساخته و نصب پنل‌های سقفی کاربرد دارند.
- برای نصب ورق‌های گالوانیزه و پوشش‌های مشابه از این پیچ‌ها بهره برده می‌شود.
- این پیچ‌ها برای اتصال قطعات فلزی تا ضخامت ۶ میلی‌متر به یکدیگر مناسب هستند.
- در نصب شادولاین، ذوزنقه‌ای و طرح‌های سفالی به طور گسترده‌ای استفاده می‌شوند.
- برای ساخت نرده‌های فلزی و انواع سازه‌های مشابه، این پیچ‌ها به کار می‌آیند.
مزایای پیچ‌های شیروانی
پیچ‌های شیروانی با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان گزینه‌ای مناسب برای انواع اتصالات در سازه‌های فلزی و شیروانی‌ها شناخته می‌شوند. در ادامه به برخی از ویژگی‌های برجسته این پیچ‌ها اشاره می‌کنیم:
- سرعت بالای نصب و آسانی در اجرا از ویژگی‌های بارز این پیچ‌ها است.
- به دلیل نوک مته‌ای پیچ‌ها، نیازی به دریل‌کاری نیست.
- در هنگام نصب، نیازی به استفاده از رول پلاک و تجهیزات اضافی وجود ندارد.
- پیچ‌های شیروانی در برابر اکسید شدن مقاوم هستند و طول عمر بالایی دارند.
- این پیچ‌ها مقاوم در برابر فشار هوا، رطوبت و زنگ‌زدگی بوده و در شرایط جوی مختلف به خوبی عمل می‌کنند.
- باز و بسته کردن پیچ‌ها با استفاده از پیچ‌گوشتی به راحتی انجام می‌شود.
- قیمت مناسب این پیچ‌ها، آن‌ها را به انتخابی اقتصادی برای مصرف کنندگان تبدیل کرده است.
معایب پیچ‌های شیروانی
با وجود مزایای فراوان، پیچ‌های شیروانی نیز برخی معایب دارند که باید در نظر گرفته شوند. در ادامه به مهم‌ترین معایب این پیچ‌ها اشاره می‌کنیم:
آسیب‌پذیری در برابر خوردگی: اگر پیچ‌های شیروانی به‌درستی آبکاری نشوند، ممکن است در برابر رطوبت و شرایط جوی مستعد خوردگی باشند.
نیاز به دقت بالا در نصب: نصب نادرست یا استفاده از پیچ‌های با کیفیت پایین می‌تواند باعث کاهش دوام اتصال‌ها و ایجاد مشکلات در آینده شود.
محدودیت در استفاده در برخی شرایط خاص: پیچ‌های شیروانی ممکن است در شرایطی که فشار یا وزن زیاد به اتصال وارد می‌شود، کارایی مطلوبی نداشته باشند.
خطر آسیب به پوشش: در بعضی مواقع، هنگام نصب پیچ‌ها ممکن است به پوشش سطح آسیب وارد شود و نیاز به تعمیر داشته باشد.
روش تولید پیج‌های شیروانی
پیچ‌های شیروانی به دلیل قرار گرفتن در معرض باران، رطوبت و عوامل محیطی مختلف باید از مقاومت بالایی برخوردار باشند. به همین دلیل، در ساخت این پیچ‌ها از فلزات مقاوم مانند کروم و نیکل استفاده می‌شود. زیرا این فلزات در برابر اکسید شدن مقاوم هستند. همچنین برای افزایش مقاومت پیچ‌ها، آن‌ها را با لایه‌ای از فلز گالوانیزه پوشش می‌دهند. پیچ‌های شیروانی با استفاده از دو ماده زینک و روم در دمای ۲۶۰ درجه سانتیگراد عایق کاری می‌شوند. این مواد خاصیت الکترون‌پذیری بالایی دارند و از نفوذ آب به سطح زیرین پیچ جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب پیچ‌های شیروانی در برابر رطوبت و عوامل محیطی مقاوم می‌مانند.
پیچ های شیروانی چقدر دوام دارند؟
پیچ‌های شیروانی تا زمانی که زنگ نزنند می‌توانند به‌خوبی عمل کنند. طول عمر این پیچ‌ها بستگی به نوع پیچ، روش نصب و شرایط محیطی استفاده از آن‌ها دارد. در صورتی که پیچ‌ها در مناطق ساحلی یا مزارع کشاورزی قرار گیرند و به درستی نصب نشوند یا تحت تاثیر ضربات مکرر قرار گیرند. ممکن است دچار پوسیدگی شده و کارایی خود را از دست بدهند.
نکاتی که هنگام خرید پیچ شیروانی باید به آن‌ها توجه کنیم؟
مقاومت پیچ‌های شیروانی در شرایط محیطی: یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب پیچ‌های شیروانی، مقاومت آن‌ها در برابر شرایط محیطی است. با توجه به نوع آبکاری پیچ، می‌توان پیچ مناسب را برای هر منطقه با شرایط اقلیمی خاص انتخاب کرد.
کیفیت دنده‌های پیچ‌های شیروانی: در خرید پیچ‌های شیروانی باید به دنده‌ها دقت کرد. دنده‌ها باید تیز و صیقلی باشند و از وجود تورفتگی یا زنگ‌زدگی در آن‌ها جلوگیری شود تا نصب پیچ به راحتی انجام شود.
کیفیت گل و قسمت آچارخور پیچ‌ها: قسمت گل پیچ‌ها باید کاملاً برجسته و بدون خوردگی یا تورفتگی باشد. قسمت دوسو یا چهارسوی پیچ باید به درستی گود باشد تا با آچار به راحتی باز و بسته شود.
دارا بودن استانداردهای iso 1584 یا din 7504: برای اطمینان از کیفیت پیچ‌های شیروانی، باید از پیچ‌هایی استفاده کرد که دارای استانداردهای iso 1584 یا din 7504 باشند. که نشان دهنده تایید کیفیت و ساخت مطابق با استانداردهای بین‌المللی است.
عوامل موثر در تعیین قیمت پیچ های شیروانی
جنس پیچ: پیچ‌های شیروانی معمولاً از آهن، فولاد یا استنلس استیل ساخته می‌شوند و اغلب به‌صورت آبکاری شده (گالوانیزه) عرضه می‌گردند تا در برابر شرایط محیطی مقاوم باشند.
ابعاد پیچ: ابعاد پیچ‌های شیروانی به‌طور دقیق مطابق با استانداردهای ملی تنظیم می‌شود. هر پیچ دارای ارتفاع خاصی در گل است که بسته به نوع کاربرد و نیاز پروژه انتخاب می‌شود.
پوشش پیچ: پیچ‌های شیروانی معمولاً با پوشش گالوانیزه آبکاری می‌شوند. این پوشش باعث افزایش مقاومت پیچ‌ها در برابر رطوبت، خوردگی و شرایط جوی می‌شود.
طول رزوه شده‌ی پیچ: رزوه‌های پیچ‌های شیروانی معمولاً به صورت دنده دار طراحی می‌شوند که فاصله دنده‌ها بیشتر از پیچ‌های معمولی است. این ویژگی موجب می‌شود که پیچ‌ها راحت‌تر در سطوح مختلف فرو روند و محکم‌تر بسته شوند.
کلام آخر
پیچ‌های شیروانی به عنوان یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین اجزای ساخت و ساز در پروژه‌های مختلف صنعتی و ساختمانی به شمار می‌روند. با توجه به ویژگی‌های برجسته‌ای چون نصب آسان، مقاومت در برابر خوردگی و طول عمر بالا، این پیچ‌ها می‌توانند انتخابی عالی برای پروژه‌های شما باشند. در هنگام خرید پیچ‌های شیروانی، توجه به نکاتی مانند جنس پیچ، کیفیت رزوه‌ها و داشتن استانداردهای بین‌المللی می‌تواند تضمین کننده کیفیت و دوام اتصال‌ها در سازه‌های شما باشد. با انتخاب دقیق پیچ‌های شیروانی، می‌توانید از عملکرد مطلوب و عمر طولانی سازه‌های خود بهره‌مند شوید.